Zapraszamy na koncert kameralny:

“Muzyka Przełomu”
w wykonaniu Zespołu Muzyki Dawnej

• Koncert odbędzie się w sobotę, 20 grudnia, o godz. 19.00 w Bazylice oo. Dominikanów w Lublinie.

Program:

Utwory instrumentalne i wokalno-instrumentalne tradycji chrześcijańskiej i protestanckiej, kompozytorów polskich i obcych przełomu XVI i XVII wieku, w tym związanych z dworem polskich Wazów, m.in. Tarquinio Merula, Paul Sieferta, Adama Jarzębskiego, Marcina Malczewskiego.

Wystąpią:

Maria Wróblewska – sopran – Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina w Warszawie / Filia w Białymstoku
Piotr Zawistowski – bas – Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina / Filia w Białymstoku
Teresa Piech – skrzypce – Akademia Muzyczna im. Krzysztofa Pendereckiego w Krakowie
Krzysztof Urbaniak – pozytyw – Akademia Muzyczna im. Grażyny i Kiejstuta Bacewicz w Łodzi oraz Akademii Muzycznej im. Krzysztofa Pendereckiego w Krakowie
Josué Meléndez Peláez– kornet (cynk) – Uniwersytet Muzyczny we Frankfurcie i Bremie

Teresa Księska-Falger – słowo o muzyce

Więcej o koncercie:

Giovanni Pierluigi da Palestrina (1525–1594) – Corona aurea

Motet pochodzi z piątej księgi motetów Palestriny (1584), jednego z najbardziej reprezentatywnych cykli dojrzałego okresu jego twórczości. Tekst, oparty na antyfonie maryjnej Corona aurea super caput eius, nawiązuje do symboliki oblubieńczej znanej z Pieśni nad Pieśniami, często reinterpretowanej w tradycji chrześcijańskiej jako obraz relacji Chrystusa i Maryi. Kompozycja przeznaczona jest na pięć głosów wokalnych, a jej faktura reprezentuje modelowy przykład późnorenesansowej polifonii ze szkoły rzymskiej. Palestrina stosuje tu zasady kontrapunktu opisane później przez teoretyków (np. przez Lodovica Zacconiego), m.in. płynność linii melodycznych, określoną funkcję i warunki stosowania dysonansów oraz przejrzystą, hierarchiczną konstrukcję frazowania. Badania nad stylem palestrinowskim potwierdzają, że motety takie jak Corona aurea kształtowały normę kontrapunktyczną, której nauczano jeszcze w XVII i XVIII w.

Jan z Lublina (ok. 1490–1550) – Introitus de Beata Virgine Rorate caeli

Utwór pochodzi z Tabulatury Jana z Lublina (ok. 1537–1548), największego zachowanego w Polsce XVI-wiecznego zbioru muzyki organowej, liczącego ponad 350 kompozycji. Zawarte w nim opracowania stanowią ważne źródło wiedzy o praktyce organowej w Europie Środkowej, m.in. o stosowaniu diminucji czy sposobach realizacji cantus firmus. Introitus jest polifoniczną parafrazą chorału gregoriańskiego Rorate caeli, tradycyjnie wykonywanego w liturgii adwentowej. Opracowanie to reprezentuje charakterystyczny dla renesansu typ techniki parafrazy imitacyjnej, w której melodia gregoriańska ulega ornamentalnemu przetworzeniu, a jej motywy stają się podstawą wejść imitacyjnych w poszczególnych głosach.

Mikołaj Zieleński (zm. po 1615) – Ortus de Polonia

Motet pochodzi ze zbioru Offertoria et communiones totius anni (Wenecja 1611), wydanego przez oficynę Vincentiego – jedną z najważniejszych weneckich oficyn muzycznych początku XVII w. Zieleński, pozostający w kręgu tradycji cappelli przy weneckiej bazylice św. Marka, posługuje się tu techniką, która zakłada kontrastowanie grup głosów wokalnych i instrumentalnych oparte na idei cori spezzati. W motecie Ortus de Polonia badacze wskazują na przejawy wczesnej recepcji stylu seconda pratica w Rzeczypospolitej, m.in. bardziej swobodnego traktowania współbrzmień i retorycznego kształtowania melodii, zgodnie z barokowymi zasadami afektu.

Więcej o cyklu:

Tabulatura Jana z Lublina – TABVLATVRA JOANNIS DE LVBLYN CANONIC (ORUM) REGULARIV(M) DE CRASNYK 1540, sporządzona w klasztorze kanoników regularnych laterańskich w latach ok. 1537- 1548 w Kraśniku (nie wykluczone, że po części także w Krakowie) przechowywana od początku XX wieku w Bibliotece Akademii Umiejętności, obecnie pozostaje w zasobach Polskiej Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Nauk w Krakowie (sygnatura zbioru – 1716). Dzieło należy do najcenniejszych i najobszerniejszych rękopisów muzycznych pierwszej połowy XVI wieku i jest wyjątkowy zabytkiem ówczesnej polskiej i europejskiej kultury muzycznej, głównym źródłem poznania polifonii wokalnej i – nade wszystko – największym zbiorem muzyki organowej spisanym w renesansowej Europie.

Kim był Jan z Lublina, wyróżniony na oprawie muzycznego zbioru? Odpowiedź wcale nie jest jednoznaczna, bowiem dyskusje między badaczami trwają, a intensywność poszukiwań faktycznie mnoży odpowiedzi, zatem: był głównym kopistą poznanych utworów czy po prostu posiadaczem tabulatury, zakonnikiem rozmiłowanym w muzyce swoich czasów czy działającym zawodowo organistą, kolekcjonerem, kompozytorem a może teoretykiem, zafascynowanym możliwościami sprawczymi rodzącej się polifonii ? Fascynujące i wciąż bez jednoznacznej odpowiedzi, ale prace badawcze trwają…

//Teresa Księska-Falger